Komentarz: Iracki parlament – Amerykanie muszą opuścić Irak!

Opublikowane przez Filip Dąb-Mirowski w dniu 2020-01-052020-01-05

Stało się. Iracka Rada Reprezentantów (parlament) zdecydowała o rozpoczęciu działań prawnych zmierzających do usunięcia wojsk amerykańskich z kraju oraz do zamknięcia przestrzeni powietrznej dla amerykańskiego lotnictwa. Cały proces może potrwać miesiące, ale już teraz jest to duży cios dla USA.

Rezolucję przyjęto głosami partii szyickich, przy jednoczesnym opuszczeniu obrad przez partie kurdyjskie i większość sunnickich. Decyzję poparł premier kraju. To może oznaczać, że nie tylko amerykańskie siły w Iraku, ale i te przebywające we wschodniej Syrii (na polach naftowych) będą musiały się wycofać jako, że ich łańcuch zaopatrzeniowy musiałby się opierać wyłącznie na dobrej woli irackiego Kurdystanu albo syryjskiej Rożawy. Nasuwają się tutaj skojarzenia z dobrą i złą karmą. Gdyby Donald Trump nie odwrócił się od Kurdów podczas tureckiej inwazji w październiku 2019 roku, być może dzisiaj mógłby spokojnie poprosić o ich pomoc. Autonomiczny iracki Kurdystan może nie przyjąć rezolucji parlamentu w Bagdadzie. Czy jednak zaryzykuje wszystko dla Waszyngtonu? Musiałby otrzymać bardzo wiele. Tym bardziej, że ze strony Erbilu byłoby to równoznaczne z wypowiedzeniem posłuszeństwa Bagdadowi i wejściem na drogę do niepodległości. Podobna próba we wrześniu 2017 roku zakończyła się niepowodzeniem (Amerykanie jej nie poparli). Tymczasem ewakuacja sił nie będzie pewnie łatwa, bo szyickie milicje z pewnością będą US Army nieustannie nękać atakami. A to prawdopodobnie dopiero początek działań odwetowych na całym Bliskim Wschodzie, chociaż nie rakiety wystrzeliwane przez różnorakie milicje są w tej chwili najważniejsze. Chodzi o zmianę układu sił.

Należy zauważyć, że odkąd prezydent Obama zakończył okupację Iraku pod koniec 2011 roku, podstawą do przebywania tam wojsk USA stało się zaproszenie rządu w Bagdadzie z 2014 roku, kiedy to poproszono o pomoc w walce z Państwem Islamskim. W ramach Combined Joint Task Force – Operation Inherent Resolve (CJTF–OIR) do kraju przybyli nie tylko liczni Amerykanie, ale też różnorakie inne wojska (w tym polskie) z wielkiej koalicji. Misja polegała głównie na walce z Daesh, ale też szkoleniu i dozbrajaniu irackiej armii, pomocy humanitarnej oraz różnorakich drobniejszych programach pomocowych. W tej chwili wyrzucenie USA z kraju oznaczać będzie zwinięcie się całej operacji i wycofanie wszystkich pozostałych koalicjantów. Nie chodzi przecież tylko o fakt, że to Waszyngton stanowił fundament wszystkich działań w regionie, ale także klimat polityczny jaki odtąd zapanuje w Iraku. To koniec skoordynowanej walki z partyzantką IS. Koniec dominacji Zachodu.

Trzeba uczciwie przyznać, że tysiące zabitych amerykańskich żołnierzy i biliony dolarów zostały w ciągu ostatnich kilku dni zaprzepaszczone, a Irak najpewniej stanie się krajem już całkowicie zdominowanym przez sąsiedni Iran. Wpływy Teheranu nie pojawiły się ani wczoraj, ani nawet przedwczoraj ale teraz zostaną ostatecznie ugruntowane ponieważ nie będą posiadać wystarczająco silnej przeciwwagi.

Jak do tego doszło? W amerykańskiej narracji ciągle powtarzana jest teza, że naloty na siły Kataib Hezbollah w Al-Ka`im (granica syryjsko-iracka) stanowiły odpowiedź na atak na amerykańską bazę K-1 pod Kirkukiem. Ale na światło dzienne wychodzi coraz więcej doniesień świadczących o braku jakichkolwiek solidnych dowodów (poza poszlakami) na odpowiedzialność akurat tej bojówki. Co więcej, sekretarz obrony Mark Esper w rozmowie telefonicznej ze swoim irackim odpowiednikiem miał zostać poproszony o wskazanie dowodów i umożliwienie aresztowania sprawców ale spotkał się z odmową. W nalocie zginęło kilku bojowników, ale także wielu szeregowych członków irackiego wojska i sił bezpieczeństwa. Kataib Hezbollah jest bowiem częścią Sił Mobilizacji Ludowej (czyli al-Haszd asz-Szabi, ang. Popular Mobilization Units, albo PMU/PMF/PMC), a te są częścią irackich sił zbrojnych. Posterunki w Al-Ka`im są zaś oficjalnymi placówkami monitorującymi ruch na granicy. Ich głównym zadaniem było uniemożliwianie przemytu i przerzutu partyzantki Daesh. W późniejszym ataku rakietowym na gen. Solejmaniego, zginął także szef PMU Abu Mahdi al-Muhandis. Swoją drogą, według doniesień kolejnych agencji prasowych także ten atak wykonany został bez jakiegokolwiek przygotowania politycznego i dowodów na spisek wymierzony w USA. Dokonano go na terytorium sojuszniczego państwa, wbrew woli lokalnych władz, w dodatku zabito przedstawiciela kraju trzeciego (z którym USA formalnie nie jest w stanie wojny) przebywającego w Bagdadzie z misją dyplomatyczną za zgodą premiera Adil Abdul-Mahdi al-Muntafiki. Nie trzeba znać się na prawie międzynarodowym, żeby mieć wątpliwości do tego typu działań.

Amerykanie liczyli na rozbicie proirańskiego sojuszu poprzez wyeliminowanie jego głównych postaci. Faktycznie, ta skomplikowana sieć powiązań w dużej mierze opierała się na relacjach osobistych. Nie docenili jednak legendy Solejmaniego i mobilizacji jaką jego śmierć wywołała. Krajem rządzi w większości szyicka koalicja m.in. sojusz Fatah, czyli polityczne przedstawicielstwo PMU, a społeczny odbiór amerykańskich działań jest w dużej mierze negatywny. Na tyle, by głosowanie w parlamencie zyskało przychylność większości. Dla przykładu, w uroczystościach żałobnych al-Muhandisa i Solejmaniego brali udział także przedstawiciele partii kurdyjskich i ustępujący właśnie premier, a na ulicach dziesiątki tysięcy ludzi dołączyło do konduktu żałobnego. Irak jest krajem bardzo podzielonym, a ostatnie protesty na południu udowodniły także, że w społeczeństwie istnieje sprzeciw wobec makiawelicznych działań Iranu. To także z tego powodu parlament przy okazji przegłosował też rozbrojenie cywilów (z obawy o wybuch wojny domowej). Niemniej dynamika skomplikowanych bliskowschodnich relacji polega właśnie na tworzeniu sieci powiązań klanowych i religijnych. Iracki Kurdystan nie może sobie pozwolić na antagonizowanie szyitów i Teheranu, a sami sunnici nie mają wystarczającej siły przebicia by zablokować zbliżenie z Persami. Bezpośrednim skutkiem wycofania się sił amerykańskich będzie także utracenie kontraktów przez firmy typu ExxonMobil związane z eksploatacją pól naftowych. To duży cios. W rezultacie, amerykańska taktyka wyeliminowania osób kierujących „szarą strefą” może doprowadzić do wybuchu wojny domowej i ich wyeliminowania z polityki bliskowschodniej w rejonie Zatoki Perskiej. A ten fakt, jak kostki domina załamie cały system regionalnych sojuszy.

Chciałbym zostać dobrze zrozumiany. To, że Iran od lat tworzy swoje bojówki na Bliskim Wschodzie, dokonuje zabójstw, dystrybuuje broń wśród terrorystów i ogólnie przeciwstawia się Arabii Saudyjskiej, USA i Izraelowi jest oczywistością. Warto jednak pamiętać, że wszystkie pozostałe strony robią dokładnie to samo. Dlatego nie traktujmy tej rywalizacji emocjonalnie (co najwyżej żałujmy tych wszystkich niewinnych ofiar), tylko racjonalnie. Jeśli prezydent USA grozi Iranowi zniszczeniem nie tylko ważnej dla kraju infrastruktury, tylko także miejsc ważnych dla perskiego dziedzictwa kulturowego, to kto jest tutaj „dobry” a kto „zły”? No właśnie, nikt.

Tymczasem Turcja wysyła coraz większą liczbę najemników do Libii, a jakikolwiek odwet Iranu może wywołać zmasowany atak rakietowo-lotniczy (wg groźby prezydenta Trumpa). Sytuacja może się jeszcze bardzo skomplikować.